Luisteren naar je behoefte
Luister naar je behoefte, maar naar welke behoefte luister jij?
Sla een willekeurig magazine open en het gaat al snel over zelfzorg. Vaak volgt er dan een lijstje met tips of een stappenplan om zelfzorg beter in je leven te integreren. “Luister naar je behoefte”, luidt het advies. Je hebt het vast geprobeerd.
En ja, het werkt. Heel even. Tot dat jij je ineens weer overprikkeld of onderprikkeld voelt. Je bent moe, onrustig of gejaagd, en hebt een kort lontje richting je omgeving. Iets ging er onderweg toch mis. Andere prioriteiten drongen zich op. Of misschien dacht je écht dat je naar je behoefte luisterde, maar liep het toch niet goed af.
Waarom gaat dat zo vaak mis?
Luisteren naar je behoefte klinkt simpel, maar dat is het niet. In deze video (onderdeel van een reeks) duik ik dieper in dit onderwerp. Ben jij je bewust wat jou drijft in het vervullen van je behoeftes? Plezier of angst?
Veel mensen hebben weinig contact met hun eigen behoeftes en nog minder met de drijfveren die daaronder liggen.
Wat maakt dat jij een bepaalde behoefte hebt?
Welke drijfveer bepaalt jouw keuzes?
We hebben de neiging om gevoelens die niet prettig zijn, naar de achtergrond te schuiven. Wat comfortabel voelt, zetten we juist op de voorgrond. Maar de behoefte die je vooraan zet, is niet altijd een gezonde behoefte.
Behoeftes ontstaan vaak binnen een sociale context:
• Je wil iets voor jezelf,
• Je wil iets voor een ander, of
• Je wil iets voor jezelf én de ander(en).
Maar zodra je iets voor jezelf wilt, heeft dat bijna altijd gevolgen voor anderen. Alleen al de gedachte daaraan kan prettige of onprettige gevoelens oproepen. En hoewel we vaak denken dat we luisteren naar wat goed voelt, zijn we er als mens nóg beter in geworden om nare gevoelens te vermijden. We negeren ze, duwen ze weg of proberen ze op te lossen alsof ze “fout” zijn.
Juist dat mechanisme beïnvloedt onbewust jouw keuzes als je denkt naar je behoefte te luisteren.
Voorbeeld: luister niet altijd naar je behoefte
Daarom is het soms juist níet verstandig om naar je behoefte te luisteren, omdat de onderliggende drijfveer misschien goed voelt, maar niet gezond is. Ik ga je een voorbeeld geven:Je wilt iets voor jezelf doen om meer rust te krijgen. Maar dat betekent dat je jouw gezin alleen laat. Je realiseert je dat je partner het al druk had deze week. Iets voor jezelf doen voelt goed, maar je partner alleen laten voelt vervelend vanwege het schuldgevoel dat opspeelt.
Dan voelt het beter om thuis te blijven, zodat je dat schuldgevoel niet hoeft te verdragen. Je denkt je gevoel en je behoefte te volgen. Maar in werkelijkheid wint de behoefte dat iedereen tevreden is met jouw keuze, gestuurd door de angst dat dat niet zo is.
Als dit jouw standaardpatroon is, betaal je op den duur een hoge prijs voor je welzijn. Je kiest wat goed voelt (thuis blijven), alleen maar om een vervelend gevoel richting je partner (schuld) te vermijden.
Het emotioneel systeem van vraag en aanbod
In elke relatie bestaat een sociaal-emotioneel systeem van vraag en aanbod.
• Vraag = de behoeftes van jou en de ander
• Aanbod = wat jij of de ander te geven heeft aan kwaliteiten, kennis, vaardigheden, persoonlijke eigenschappen of ervaring
De dynamiek tussen die twee bepaalt hoe relaties functioneren. De mate waarin jouw behoeftes vervuld worden, hangt sterk af van de interactie tussen jou en de ander én van hoe jij zelf omgaat met je behoeftes.
Heb je last van rejection sensitivity (afwijzingsgevoeligheid)?
Dan is dit innerlijke én interpersoonlijke systeem vaak uit balans. Je luistert dan meestal niet naar je gezonde behoeftes. Dit is een belangrijk mechanisme waar ik als coach en opleider met mijn Rejection Sensitivity Structuur Tafelopstellingen mee werk. Hierin maak ik onderscheid in verschillende type behoeftes.
De drie soorten behoeftes en de identiteit die je daarbij aanneemt
1. De gezonde volwassen behoefte
Deze behoefte komt voort uit verbinding met je eigen waarden en volwassenheid. Je weet wat je écht wilt. Het vervullen van deze behoefte geeft je blijheid, voldoening en zingeving. Dat is essentieel voor je mentale gezondheid. Je vertrouwt op je wilskracht en creatiekracht en handelt daarnaar. Je bent je volwassen Zelf of je pure Zelf.
2. De vermijdende behoefte
Deze ontstaat wanneer je (onbewust) bezig bent met het vermijden van nare gevoelens zoals schaamte, spijt, onzekerheid, schuld of frustratie.
Vaak worden deze getriggerd door afwijzingsgevoeligheid. Bijvoorbeeld:
• De prestatietrigger (ik moet het goed doen)
• De sociale trigger (ik moet erbij horen)
Hierdoor wordt je gezonde behoefte overstemd door de behoefte aan waardering of bevestiging. Je keuze wordt gestuurd door wat je niet wilt ervaren (falen, afwijzing), niet door wat je wél wilt.
Je neemt dan onbewust de identiteit aan van een gekwetst kind op zoek naar veiligheid en verliest het contact met je volwassen, ware zelf.
3. De aangepaste behoefte
Deze ontstaat vanuit automatische aanpassing aan anderen. Je baseert je gedrag op wat je dénkt dat anderen voelen, van je denken of wat anderen doen.
Dat is jouw copingstrategie: je probeert ongemak te voorkomen, zoals feedback, afwijzing en oordelen van anderen.
Je denkt dat je naar je behoefte luistert, omdat je er alles aan doet om gezien, gehoord, begrepen of gewaardeerd te worden. Maar in werkelijkheid houd je hiermee je eigen zelfkritiek en afwijzing onder controle.
Na verloop van tijd raak je hiermee zó vertrouwd, dat het je identiteit wordt. Je identificeert je met je rol: de pleaser, de perfectionist, de harde werker. En onbewust wijs je andere identiteiten af, zoals: de egoïst, de luilak of de profiteur.
Zo sluit je gezonde behoeftes uit. Zoals zelfzorg, omdat die in jouw ogen lijken op gedrag van een identiteit die je niet wilt zijn.
Wil je meer weten?
Volg de online masterclass Doorzie 5 Patronen van Rejection Sensitivity
Werk je als coach, therapeut, docent of manager en wil je leren werken met onder andere deze principes met behulp van tafelopstellingen? Volg de opleiding Rejection Sensitivity Structuur Tafelopstellingen
